လကဆုန္ ေညာင္ေရပြဲေပမို႔

လကဆုန္ ေညာင္ေရပြဲေပမို႔

♦ ကဆုန္လသည္ ျမန္မာ့တစ္ဆယ့္ႏွစ္လတြင္ ဒုတိယေျမာက္လျဖစ္၍ ေႏြဥတု၌ပါ၀င္သည္။ ဤလ၏အမည္ကို ပုဂံေခတ္ထိုး ေက်ာက္စာတြင္ ‘ကုဆုန္’ ဟုေရးသားခဲ့ၾကၿပီး ကုဆုန္မွ ကဆုန္သို႔ ေျပာင္းလဲသံုးႏႈန္းလာခဲ့ျခင္း ျဖစ္သည္ဟုဆိုသည္။ ‘ကု’ ‘က’ ပုဒ္တို႔တြင္ ေရေဟာအနက္မ်ားရွိၿပီး ‘ဆုန္’ ပုဒ္တြင္ သြန္းေလာင္းျခင္းအနက္ရွိရာ ကဆုန္လ၏ အဓိပၸာယ္မွာ ေရသြန္းေလာင္းေသာလ ဟူ၍ျဖစ္သည္။ မည္သည့္အရာကို သြန္းေလာင္းပါသနည္းဟူမူ ျမတ္စြာဘုရားသစၥာေလးပါး ျမတ္တရားကို ပိုင္းျခားထင္ထင္ သိျမင္ေတာ္မူရာ မဟာေဗာဓိပင္ပြား ေဗာဓိပင္မ်ားကို သြန္းေလာင္းျခင္းျဖစ္ပါသည္ဟု ေျဖဆိုရေပမည္။

♦ ေ၀ါဟာရလီနတၱဒီပနီတြင္မူ `အၾကင္လသည္ ေရကိုျဖတ္တတ္၏ ထို႔ေၾကာင့္ထိုလသည္ ကဆုန္မည္၏။ အဓိပၸာယ္ကား ကန္၊ ေခ်ာင္း၊ ဆည္၊ ေျမာင္း၊ ထံုးအင္းအိုင္တို႔၌ ေရျပတ္ေရစစ္လကို ဆိုလိုသည္ယူရမည္” ဟုဖြင့္ဆိုထားသည္။

♦ ကဆုန္လသည္ ၿပိႆရာသီျဖစ္၍ ၀ိသာခါနကၡတ္ႏွင့္ လမင္းတို႔ယွဥ္ၿပိဳင္ကာ ၾကတိၱကာနကၡတ္ႏွင့္ ေနမင္းတို႔ယွဥ္ၿပိဳင္ၾကသည္။ ရာသီ႐ုပ္မွာ ႏြားလာဥႆဘျဖစ္၍ ရာသီပန္းမွာ စံကားပန္းျဖစ္သည္။ ရာသီေတာ္မွာ ေညာင္ေရသြန္းပြဲျဖစ္သည္။ ဤလတြင္ ေန႔နာရီ ၃၂ နာရီႏွင့္ ညနာရီ ၂၈ နာရီရွိၾကၿပီး မြန္းတည့္ဖ၀ါးမွာ ႏွစ္ဖ၀ါးျဖစ္သည္။ ရက္စံုကြယ္ေသာလျဖစ္၍ ရက္ေပါင္း ၃၀ ရွိ၏။

♦ ကဆုန္လ၏ ပတ္၀န္းက်င္ရာသီဥတု အေျခအေနမ်ားကို “ကဆုန္အတြင္း၊ ေျမသင္းပ်ံ႔ပ်ံ႔၊ မိုးနံ႔နံ႔ဟု ျမန္မာမင္းအုပ္ခ်ဳပ္ပံု စာတမ္းတြင္ ေဖာ္ျပထားၿပီး ‘ကဆုန္လတြင္ ေျမေငြ႕ျပန္ေအာင္ မိုးရြာပံုေဆာ့သည္ ဆိုလိုသည္” ဟုဖြင့္ဆိုထားသည္။

♦ ဥတုေဘာဇနသဂၤဟက်မ္းတြင္ ကဆုန္လ၏သ႐ုပ္ကို နယုန္လႏွင့္တြဲဖက္၍ “ကဆုန္ နယုန္ႏွစ္လတို႔သည္ အလြန္ပူ၏။ အေနာက္ေတာင္ေထာင့္က ေလပူတိုက္၏။ စကၠ၀ါက္ ငွက္တို႔ျဖင့္ျပြမ္း၏။ ႏြယ္ျမက္တို႔သည္ ပ်က္စီးကုန္၏။ စံပယ္အစရွိေသာ ပန္းတို႔သည္ပြင့္ကုန္၏။ ေလာကေျခာက္၏” စသည္ျဖင့္ ေဖာ္ျပထားသည္။

♦ ကဆုန္လျပည့္ေန႔သည္ “ဗ်ာဒိတ္၊ ဖြားျမင္၊ ေဗာဓိပင္၊ စံ၀င္နိဗၺာန္နန္း” ဟူသည့္ စာဆိုႏွင့္အညီ ဗုဒၡမွတ္တိုင္ႀကီးမ်ား စိုက္ထူေသာ ေန႔ထူးေန႔ျမတ္ျဖစ္၏။ ကဆုန္လျပည့္ေန႔တြင္ အေလာင္းေတာ္ သုေမဓာရွင္ရေသ့သည္ ဘဒၵကမၻာ၌ ေဂါတမအမည္ျဖင့္ ေလးဆူေျမာက္ ဘုရားစင္စစ္ ဧကန္ျဖစ္လိမ့္မည္ဟု ဒီပကၤရာျမတ္စြာဘုရားထံမွ နိယတဗ်ာဒိတ္ ခံယူရရွိခဲ့ျခင္း၊ အေလာင္းေတာ္ သိဒၶတၳမင္းသားကို မဟာသကၠရာဇ္ ၆၈ ခုႏွစ္ ကဆုန္လျပည့္ ေသာၾကာေန႔တြင္ လုမိၺနီဥယ်ာဥ္၌ ဖြားျမင္ခဲ့ျခင္း၊ ဘုရားရွင္ သစၥာေလးပါးကို ပိုင္းျခားသိျမင္ေတာ္မူရာ မဟာေဗာဓိပင္ ေပါက္ေသာေန႔ျဖစ္ျခင္း၊ အေလာင္းေတာ္သည္ မဟာသကၠရာဇ္ ၁၀၃ ခုႏွစ္၊ ကဆုန္လျပည့္ ဗုဒၶဟူးေန႔တြင္ ဘုရားအျဖစ္သို႔ ေရာက္ရွိခဲ့ျခင္းႏွင့္ ဘုရားရွင္သည္ မဟာသကၠရာဇ္ ၁၄၈ ခုႏွစ္၊ ကဆုန္လျပည့္ အဂၤါေန႔တြင္ ကုႆိႏၷာ႐ံုျပည္ မလႅာမင္းတို႔၏ အင္ၾကင္းဥယ်ာဥ္၌ ပရိနိဗၺာန္ စံ၀င္ေတာ္မူခဲ့ျခင္းတို႔သည္ ကဆုန္လျပည့္ေန႔၏ ထူးျမတ္ေသာ ၀ိေသသ လကၡဏာမ်ားျဖစ္ၾကရာ ဗုဒၶဘာသာ၀င္တို႔သည္ ကဆုန္လျပည့္ေန႔ကို ဗုဒၶေန႔ဟု သတ္မွတ္ခဲ့ၾကၿပီး ယင္းေန႔တြင္ ရာသီပြဲအျဖစ္ ေညာင္ေရသြန္းပဲြကို ဆင္ႏႊဲက်င္းပၾကျမဲျဖစ္သည္။ ေညာင္ေရသြန္းျခင္းကား ျမတ္စြာဘုရား သဗၺညဳတ ဥာဏ္ရရွိေတာ္မူရာ ေဗာဓိေညာင္ပင္ကို ရည္စူးပူေဇာ္ျခင္းျဖစ္သည္။

♦ ျမတ္စြာဘုရား ေဇတ၀န္ေက်ာင္း၌ သီတင္းသံုးေနေတာ္မူစဥ္ သာ၀တၱိျပည္သားတို႔သည္ ပန္းနံ႔သာလက္စြဲလ်က္ ျမတ္စြာဘုရားအား ပူေဇာ္ရန္ ေဇတ၀န္ေက်ာင္းသို႔လာၾကရာ ျမတ္စြာဘုရားမရွိခိုက္ႏွင့္ ၾကံဳသျဖင့္ ပူေဇာ္ရာကို မရေသာေၾကာင့္ ပန္းနံ႔သာတို႔ကို ဂႏၶကုဋိတံခါး၌ခ်၍ သြားၾက၏။ ထိုအေၾကာင္းကို အနာထပိဏ္သူေဌးသည္ ရွင္အာနႏၵာမေထရ္အား ျမတ္စြာဘုရားမရွိသည့္အခါ ပူေဇာ္ရာမရွိသျဖင့္ ပူေဇာ္ရာတစ္ခုရွိရစ္ေအာင္ ျမတ္စြာဘုရားအား ေလွ်ာက္ထားေတာင္းပန္ေပးရန္ ေလွ်ာက္ထား၏။ ရွင္အာနႏၵာမေထရ္လည္း ထိုအေၾကာင္းကို ျမတ္စြာဘုရားအား ေလွ်ာက္ထားရာ ျမတ္စြာဘုရား၏ ဖြားဖက္ေတာ္လည္းျဖစ္၍ ပရိေဘာဂေစတီလည္း ထိုက္ေသာေဗာဓိပင္ကို ေဇတ၀န္ေက်ာင္းတံခါး၌ စိုက္ပ်ဳိးရန္ ခြင့္ျပဳေတာ္မူသည္။ ေကာသလမင္းႀကီးသည္ ထိုေဗာဓိပင္ကို နံ႔သာေရအိုး၊ ေရႊကြန္ရြက္၊ တံတိုင္း၊ မီးတားစသည္တို႔ျဖင့္ ျပဳလုပ္ပူေဇာ္၏။ ထိုေဗာဓိပင္သည္ ျမတ္စြာဘုရား သက္ေတာ္ထင္ရွားရွိစဥ္ ရွင္အာနႏၵမေထရ္၏ အစီအစဥ္ျဖင့္ စိုက္ပ်ဳိးအပ္ေသာေၾကာင့္ ‘အာနႏၵာေဗာဓိ’ ဟုတြင္ေၾကာင္း ေတရသကနိပါတ္၊ ကာလိဂၤေဗာဓိဇာတ္၌ ေဖာ္ျပထားသည္။

♦ ကဆုန္လသည္ ေႏြရာသီ၏ အလယ္ဗဟို၌ က်ေရာက္ေနသည့္ အားေလ်ာ္စြာ တန္ခူးေရကုန္ ကဆုန္ေရခန္း ဆို႐ုိးစကားအရ အင္းအိုင္ကန္ေခ်ာင္း ေရႏုတ္ေျမာင္းမ်ားတြင္ ေရမ်ားခန္းေျခာက္ေလ့ရွိရာ အခ်ဳိ႕ပန္းမန္သစ္ပင္မ်ား ႏြမ္းေျခာက္ညိႇဳးေခြ ေသေက်ပ်က္စီးၾကရသည္။ သို႔ျဖစ္ရာ ဗုဒၶဘာသာ၀င္တို႔သည္ ပရိေဘာဂေစတီထိုက္ေသာ ေဗာဓိပင္မ်ား မညိဳးမႏြမ္း လန္းဆန္းရွင္သန္ေစရန္ ရည္ရြယ္လ်က္ ကဆုန္လျပည့္ေန႔တြင္ ေညာင္ေရသြန္းေလာင္း ပူေဇာ္ၾကျခင္းျဖစ္သည္။ ‘ကုဆုန္’ ‘ကဆုန္’ ဟူေသာလအမည္ အေခၚအေ၀ၚမ်ား အလြန္ေရွးက်သည္ကိုေထာက္၍ ျမန္မာႏိုင္ငံသို႔ ဗုဒၶသာသနာေတာ္ ေရာက္စအခ်ိန္ကပင္ မဟာေဗာဓိပင္ဖြား ေဗာဓိပင္မ်ားကို စိုက္ပ်ဳိးကိုးကြယ္ခဲ့ၾကဟန္ရွိၿပီး ေညာင္ေရသြန္းပြဲ က်င္းပသည့္ ဓေလ့လည္း တစ္ၿပိဳင္တည္း ျဖစ္ေပၚခဲ့ဟန္ရွိသည္ဟု အခ်ဳိ႕ကယူဆၾကသည္။ သို႔ျဖစ္ရာ ေညာင္ေရသြန္းပြဲသည္ ဘာသာေရးကို အေျခခံေသာပြဲျဖစ္သည္ဟု ဆိုႏိုင္ေပသည္။

♦ စာေပအေထာက္အထားမ်ားအရ ပုဂံေခတ္ နရပတိစည္သူမင္း (၅၃၆-၅၇၃) လက္ထက္ ေပါင္ေလာင္ရွင္ဟုေခၚေသာ ရွင္ကႆပမေထရ္ သီဟုိဠ္ကြၽန္းသို႔ ၾကြေရာက္သြားၿပီး အျပန္တြင္ယူေဆာင္ခဲ့ေသာ မဟာေဗာဓိ ေညာင္ေစ့ကို စိုက္ပ်ဳိးခဲ့ရာမွ ေရဖ်န္းျခင္းအမႈ အစျပဳခဲ့သည္။ သို႔ေသာ္ ေညာင္ေရသြန္းပြဲဟူ၍ အထင္အရွားမရွိခဲ့ေသးေပ။ ပင္းယမင္းဆက္ အပါအ၀င္ျဖစ္ေသာ ဥဇနာမင္း (၆၈၄-၇၀၄) သည္ပင္ၾကားအရပ္၌ စံကားခုနစ္ေက်ာင္း ေဆာက္လုပ္လွဴဒါန္းၿပီးလွ်င္ ေက်ာင္းေတာ္မ်ား၏ အေရွ႕ေျမာက္ေထာင့္၌ မဟာေဗာဓိမ်ဳိးေစ့ကို ကိုယ္ေတာ္တိုင္စိုက္ပ်ဳိးလ်က္ ထိုေဗာဓိပင္ကိုလည္း ၀တၱကံမိုးေျမႏွင့္တကြ အလုပ္အေကြၽးမ်ားကိုပါ လွဴဒါန္းေတာ္မူေၾကာင္း သုေသာဓိတ မဟာရာဇ၀င္ႀကီးတြင္ ေဖာ္ျပထားသည္။ သို႔ေသာ္ ေညာင္ေရသြန္းျခင္းႏွင့္ စပ္လ်ဥ္း၍ တစ္စံုတစ္ရာ ေဖာ္ျပထားျခင္းမရွိေပ။

♦ ေညာင္ေရသြန္းေလာင္ျခင္း ဓေလ့ႏွင့္စပ္လ်ဥ္း၍ “သကၠရာဇ္ ၅၆၃ ခုႏွစ္စြဲ၊ သင္ႀကီးေညာင္အုပ္ေက်ာက္စာ၊ (ေက်ာ ၂၊ ၃) တြင္ ‘က (ဓိ)န္ ပသၤကူေလၿပီ ဧအ္၊ ေညာင္မီဖုန္’ ဟုလည္းေကာင္း၊ သကၠရာဇ္ ၆၅၃ ခုႏွစ္စြဲ၊ ေစာလွ၀န္းဘုရားေက်ာက္စာ (ေက်ာ ၂၂၊ ၂၃) တြင္ ‘မီဖုန္၊ သႀကၤန္၊ စာရိယ္၊ ေညာင္ရိယ္သြန္၊ မျပတ္ေစလွ်င္တည္၏’ ဟုလည္းေကာင္း၊ ပင္းယေခတ္တြင္ ေပၚလာေသာ ျပည္မင္းမ်က္ႏွာရွည္ ကာခ်င္းတြင္ ‘စံကား၀တ္စံုေျမ၊ သြန္းေညာင္ေရ၊ ထံုးေလတန္႔စကူး။ ေႏြလဆန္း ဆန္းလဦး၊ ၀တ္ဆံေရႊသား၊ စံကားပြင့္လွဦး’ ဟုလည္းေကာင္း ေရးထိုးခဲ့ ေရးသားခဲ့သည္တို႔ကိုေထာက္လွ်င္ ပုဂံေခတ္၊ ပင္းယေခတ္တို႔တြင္ ေညာင္ေရသြန္းေလာင္းျခင္း ဓေလ့ရွိေနၿပီျဖစ္ေၾကာင္း ထင္ရွားေပသည္” ဟု ဓမၼာစရိယ ဦးေအးႏိုင္က သံုးသပ္ေဖာ္ျပထားသည္။

♦ ေညာင္ေရသြန္းပြဲႏွင့္ စပ္လ်ဥ္း၍ ေခတ္အဆက္ဆက္ စာဆိုေတာ္ႀကီးမ်ားက ႐ႈေထာင့္စံုမွ စာပန္းခ်ီျခယ္မႈန္းခဲ့ၾကရာ အခ်ဳိ႕ကိုေကာက္ႏုတ္တင္ျပရေသာ္ နတ္ရွင္ေနာင္က “ေပၚေႏြလလွ်င္၊ ေတာင္ကၿခိမ့္ျမဴး၊ မင္းလြင္ဦးႏွင့္၊ ပ်ံ႔ပ်ဴးခ်ဳပ္ထိုင္း၊ မုန္တိုင္းဆင္လို၊ တိမ္ညိဳမိႈင္းထပ္၊ ျပက္လွ်ပ္ျပကာ၊ စိမ္း၀ါမိုးပန္း၊ ေထြေထြစြန္းက၊ ေရသြန္းသာၾကည္၊ ေပ်ာ္ရမည္ကို” အစခ်ီ၍လည္းေကာင္း၊ ရွင္သံကိုယ္က ‘တစ္ေၾကြးမိုးသား၊ ပ်ံ႔သြားဆင္စ၊ ပ်ံၾကြျမဴးခုန္၊ ကဆုန္ခါေႏြ၊ စံကားေရႊႏွင့္၊ ေညာင္ေရရာသီ၊ သာညီရဂံု၊ ပန္းမ်ဳိးစံုလ်က္’ ဟုလည္းေကာင္း၊ ဆီသည္ရြာစား ဦးေအာင္ႀကီးက “မဥၨဴလွရာ၊ ပန္းတကာကို၊ ျမဴတာတေကာင္း၊ မတင့္ေတာင္း၀ယ္၊ သြန္းေလာင္းေရျပည့္၊ ၿဖိဳးမွ်ထည့္လ်က္၊ ပတ္လွည့္ညာေၾက၊ ရွင္ေတာ္ေမြကို၊ ႐ိုေသသဘင္၊ ပြဲႀကီးယင္၍၊ ၾကည္လင္သဒၶါ၊ ၿငိမ္းေၾကာင္းရွာသည္၊ အခါေညာင္ေရသြန္းတည့္ေလ” ဟုလည္းေကာင္း၊ လက္၀ဲသုႏၵရက “ပြဲခါေညာင္ေရ၊ သြန္းျမဲေပတည့္၊ ႐ိုေသသဒၶါ၊ ထံုးစဥ္လာျဖင့္၊ မဲဇာရပ္သူ၊ ေတာင္းဆုယူသည္” ဟုလည္းေကာင္း၊ ဦးၾကင္ဥက “ေျမနံ႔တႀကိဳင္၊ စံကားေရႊ၀ါႏွင့္၊ ေညာင္သီဒါ ေရေတာ္သြန္းခ်ိန္မို႔၊ ရႊန္းေ၀လို႔လိႈင္” ဟုလည္းေကာင္း၊ မယ္ေခြက “ျပည္ကေမၻာဇ၊ တိုင္းညိဳျမမွာ၊ တံငါ့တာရာ၊ ၾကယ္ဥကၠာႏွင့္၊ အခါေညာင္ေရ၊ ပြဲစံုငယ္ေထြလို႔” ဟုလည္းေကာင္း၊ မဟာအတုလမင္းႀကီးက “ပန္းျမစံကား၀ါ၊ ၀ိသာခါႏွင့္ တာရာျခံရံ၊ စန္းေငြယုန္ဖန္သည့္ႏွယ္၊ ဆႏၵန္ပိုင္ေဗြဘံုမွာ၊ လကဆုန္ေညာင္ေရပြဲေပမို႔၊ သဲလွတယ္ေလး” ဟုလည္းေကာင္း အသီးသီး ဖြဲ႔ဆိုခ်ီးပခဲ့ၾကသည္။ ဆရာမင္းသု၀ဏ္ကလည္း “ဤေညာင္ေရသြန္းပြဲကို အေၾကာင္းျပဳ၍ ျမန္မာမႈတြင္ ေညာင္ေရအိုး၊ ေညာင္ေရအိုးစင္၊ ေညာင္ေရအိုးပန္း၊ ေညာင္ေရအိုး ေရေသာက္၍ သစၥာျပဳသည္ စသည္တို႔ေပၚေပါက္လာသည္ဟု ထင္မွတ္ရန္ရွိပါသည္။ ေအာင္ရာေအာင္ေၾကာင္း ဆုပတၳနာမ်ား ေတာင္းခ်င္ေသာအခါမ်ား၌ “ဘယ္ဘုရားမွာတဲ့ ဆြမ္းေတာ္တင္၊ ဘယ္ပလႅင္ ေညာင္ေရေလာင္းပါလို႔၊ ဆုေတာင္းပါရမယ္” ဆုိသည့္အတိုင္း ေညာင္ေရေလာင္း၍ ဆုေတာင္းေလ့ ရွိပါသည္” ဟု ပတၳနာတူကြ ေညာင္ေရျမေဆာင္းပါးတြင္ ေဖာ္ျပခဲ့သည္။

♦ ေဗာဓိပင္ကို ေညာင္ေရသြန္းေလာင္း ပူေဇာ္ရေသာ ေကာင္းမႈေၾကာင့္ နတ္ျပည္၌ျဖစ္ျခင္း၊ အပါယ္ေလးပါးသို႔မလားျခင္း၊ စၾက၀ေတးမင္း ရွစ္ႀကိမ္ျဖစ္ျခင္း၊ ဘုရားရွင္လက္ထက္ ပဋိသမိၢဒါပတိၱ ရဟႏၲာျဖစ္ေတာ္မူျခင္းဟူေသာ အက်ဳိးေလးပါးတို႔ ရရွိႏုိင္ေၾကာင္း က်မ္းဂန္မ်ား၌ ျပဆိုထားသည္။

♦ ေညာင္ေရသြန္းပြဲ ဆင္ႏႊဲျခင္းသည္ ျမန္မာလူမ်ဳိးတို႔၏ ဘာသာေရးအေမြအႏွစ္ႏွင့္ ႐ိုးရာယဥ္ေက်းမႈ အစဥ္အလာမ်ားကို အဓြန္႔ရွည္ေအာင္ ထိန္းသိမ္းေစာင့္ေရွာက္ျခင္းလည္း မည္ေပသည္။

♦ ဤကဲ့သို႔ ထူးကဲမြန္ျမတ္လွေသာ ကဆုန္လျပည့္ ဗုဒၶေန႔ျမတ္သမယတြင္ မေကာင္းမႈ အကုသိုလ္တရားမ်ားကို မျပဳလုပ္မိေအာင္ ကိုယ္၊ ႏႈတ္၊ ႏွလံုး၊ သံုးပါးလံုးအား ထိန္းသိမ္းေစာင့္ေရွာက္ျခင္း၊ ေကာင္းမႈကုသုိလ္တရားမ်ားကို မျပဳလုပ္မိေအာင္ ကိုယ္၊ ႏႈတ္၊ ႏွလံုး၊ သံုးပါးလံုးအား ထိန္းသိမ္းေစာင့္ေရွာက္ျခင္း၊ ေကာင္းမႈကုသိုလ္တရားမ်ားကို ျပဳလုပ္ျဖစ္ေအာင္ အားထုတ္ျခင္း၊ မိမိစိတ္ကိုျဖဴစင္ေအာင္ သမထ၀ိပႆနာတရားမ်ား ပြားမ်ားျခင္းတို႔ျဖင့္ ႀကိဳးပမ္းေဆာင္ရြက္ၾကပါစို႔ဟု တိုက္တြန္းႏႈိးေဆာ္လိုက္ရပါသည္။

က်မ္းကိုး
■ ဆယ့္ႏွစ္ရာသီျမန္မာ့႐ိုးရာ ရာသီပြဲေတာ္မ်ား (ဓမၼစရိယ ဦးေအးႏိုင္)

Writer: 

ေျမလတ္ညိဳလင္း

(The Daily Eleven သတင္းစာ)

photo-sa ya lay

bwar99.blogspot.com